Wat is astma?

Astma is een chronische ontstekingsziekte van de luchtwegen waarbij de luchtpijpen vernauwd raken, waardoor ademhaling bemoeilijkt wordt. Deze aandoening wordt veroorzaakt door een overactief immuunsysteem dat reageert op verschillende prikkels uit de omgeving.

Veel voorkomende triggers van astma-aanvallen zijn:

• Allergenen zoals huisstofmijt, pollen en dierenharen
• Luchtvervuiling en irriterende stoffen
• Virale infecties van de luchtwegen
• Lichamelijke inspanning
• Emotionele stress
• Weersveranderingen

Er bestaan verschillende vormen van astma, waaronder allergisch astma (veroorzaakt door allergenen), niet-allergisch astma en inspanningsastma. Typische symptomen zijn piepende ademhaling, kortademigheid, hoesten en een benauwd gevoel op de borst. In Nederland lijdt ongeveer 7% van de volwassenen en 10% van de kinderen aan astma, waardoor het een van de meest voorkomende chronische aandoeningen is.

Astma medicijnen: luchtwegverwijders (reliëvers)

Kortwerkende bèta2-agonisten (SABA)

Kortwerkende bèta2-agonisten zijn de meest voorgeschreven noodmedicatie voor acute astma-aanvallen. Deze bronchodilatoren werken binnen enkele minuten door de gladde spieren rond de luchtwegen te ontspannen, waardoor de luchtwegen zich verwijden en het ademhalen gemakkelijker wordt.

De belangrijkste SABA-medicijnen zijn salbutamol (verkrijgbaar onder merknamen zoals Ventolin en Airomir) en terbutaline (Bricanyl). Deze medicijnen worden meestal toegediend via een dosisaerosol of droogpoederinhalator en bieden 4-6 uur verlichting van astmasymptomen.

Gebruik uw reliëver onmiddellijk bij het optreden van astmasymptomen. Het maximaal aantal doses bedraagt gewoonlijk 2 pufjes per keer, tot maximaal 8 pufjes per dag. Overschrijding van deze dosering kan duiden op slecht gecontroleerd astma en vereist medisch advies.

Mogelijke bijwerkingen omvatten lichte tremor, hartkloppingen en hoofdpijn. Deze zijn meestal mild en tijdelijk. Bewaar uw reliëver altijd binnen handbereik en controleer regelmatig de vervaldatum.

Onderhoudsbehandeling voor astma

Onderhoudsbehandeling vormt de basis van een goede astmacontrole en helpt ontstekingen in de luchtwegen te verminderen. Deze preventieve medicatie wordt dagelijks gebruikt, ook wanneer u geen klachten heeft.

Inhalatiecorticosteroïden (ICS)

ICS-medicijnen zijn de hoeksteen van de astmabehandeling en werken ontstekingsremmend in de luchtwegen. Veelgebruikte preparaten zijn:

• Beclometason - verkrijgbaar als Qvar en Clenil, geschikt voor dagelijks gebruik
• Budesonide - bekend van Pulmicort, effectief tegen luchtwegontsteking
• Fluticason - aanwezig in Flixotide, krachtige ontstekingsremmer

Langwerkende bèta2-agonisten en combinatiepreparaten

Bij onvoldoende controle worden vaak LABA-medicijnen toegevoegd. Combinatiepreparaten zoals Seretide, Symbicort en Foster bevatten zowel een corticosteroïd als een langwerkende luchtwegverwijder. Het belang van dagelijkse, regelmatige inname kan niet worden onderschat - zelfs bij het ontbreken van klachten blijft uw onderhoudsbehandeling essentieel voor optimale astmacontrole.

Inhalatietechnieken en hulpmiddelen

De effectiviteit van astmamedicatie hangt sterk af van de juiste inhalatietechniek. Verschillende inhalatoren vereisen specifieke benaderingen voor optimale medicijnafgifte aan de luchtwegen.

Soorten inhalatoren en technieken

Er bestaan twee hoofdtypen inhalatoren: dosis-aërosol inhalatoren (MDI) en droogpoederinhalatoren (DPI). Bij MDI-inhalatoren is coördinatie tussen inademen en activering cruciaal, terwijl DPI-inhalatoren een krachtige, diepe inademing vereisen.

De juiste stappen omvatten: uitademen vóór gebruik, correcte mondpositie, gecontroleerde inademing, en nadien 10 seconden de adem inhouden. Voorzetkamers en spacers verbeteren de medicijnafgifte aanzienlijk, vooral bij MDI-inhalatoren.

Speciale situaties en onderhoud

Voor ernstige astma-aanvallen worden nebulizers ingezet. Kinderen en ouderen hebben vaak baat bij aangepaste hulpmiddelen en extra begeleiding. Regelmatige reiniging van inhalatoren volgens de bijsluiter voorkomt verstoppingen en waarborgt optimale werking van uw astmamedicatie.

Astma bij kinderen

Bijzonderheden van astma bij kinderen

Astma bij kinderen verschilt in verschillende opzichten van astma bij volwassenen. De luchtwegen van kinderen zijn smaller en gevoeliger, waardoor symptomen sneller en ernstiger kunnen optreden. Jonge kinderen kunnen hun klachten vaak nog niet goed onder woorden brengen, waardoor ouders alert moeten zijn op signalen zoals veelvuldig hoesten, vooral 's nachts, vermoeidheid na inspanning, of ademhalingsproblemen tijdens het spelen.

Aangepaste medicijnen en doseringen

Medicijndoseringen voor kinderen worden zorgvuldig berekend op basis van leeftijd en gewicht. Luchtwegverwijders zoals salbutamol worden vaak voorgeschreven in lagere doseringen dan bij volwassenen. Onderhoudsmedicatie zoals inhalatiecorticosteroïden wordt gebruikt om ontstekingen te voorkomen, waarbij de dosering regelmatig wordt geëvalueerd om groeivertraging te voorkomen.

Kindvriendelijke inhalatoren en spacers

Voor kinderen zijn speciale inhalatiehulpmiddelen beschikbaar die het innemen van medicijnen vergemakkelijken. Spacers met maskers zijn ideaal voor peuters en kleuters, terwijl oudere kinderen kunnen leren omgaan met poederinhalatoren. Kleurrijke spacers en inhalatoren met speelse designs helpen kinderen bij het correct gebruiken van hun medicatie.

Rol van ouders bij medicijnbeheer

Ouders spelen een cruciale rol in het astmabeheer van hun kind. Dit omvat het toezien op correcte medicijntoediening, het herkennen van symptomen, en het bijhouden van een astmadagboek. Regelmatige communicatie met de behandelend arts en apotheker is essentieel voor optimale zorgverlening.

School en sport met astma

Kinderen met astma kunnen volwaardig participeren in schoolactiviteiten en sport. Het is belangrijk dat leerkrachten en sportbegeleiders op de hoogte zijn van de astmaconditie en weten hoe om te gaan met eventuele klachten. Een noodinhalator moet altijd beschikbaar zijn op school en tijdens sportactiviteiten.

Wanneer contact opnemen met arts

Neem contact op met de huisarts wanneer astmasymptomen vaker optreden, wanneer de medicatie minder goed werkt, of bij tekenen van verergering zoals toegenomen hoesten, piepen bij ademhaling, of verminderde activiteitstolerantie.

Wanneer medische hulp zoeken en noodbehandeling

Alarmsignalen bij astma-verergering

Herken de belangrijkste alarmsignalen die duiden op een verergering van astma. Ernstige ademhalingsproblemen, onvermogen om in volledige zinnen te spreken, blauwverkleuring rond lippen of nagels, en extreme vermoeidheid zijn signalen die onmiddellijke medische aandacht vereisen. Bij deze symptomen moet direct 112 gebeld worden.

Astma-aanvalsplan opstellen

Een persoonlijk astma-aanvalsplan is een essentieel instrument dat samen met uw arts wordt opgesteld. Dit plan bevat duidelijke instructies voor verschillende situaties en helpt bij het herkennen van verergering. Het plan beschrijft welke medicijnen wanneer gebruikt moeten worden en wanneer professionele hulp nodig is.

Wanneer naar huisarts of specialist

Bepaalde situaties vereisen medische consultatie. Neem contact op met uw huisarts of longarts in de volgende gevallen:

• Astmasymptomen komen vaker voor dan 2 keer per week
• Nachtelijke klachten verstoren regelmatig de slaap
• Dagelijkse activiteiten worden beperkt door astma
• Luchtwegverwijders worden vaker dan 2 keer per week gebruikt
• Medicatie lijkt minder effectief te worden
• Bijwerkingen van medicijnen optreden

Spoedbehandeling bij ernstige aanvallen

Bij een ernstige astma-aanval is snelle behandeling cruciaal. Gebruik onmiddellijk uw noodinhalator volgens het astma-aanvalsplan. Blijf kalm, ga rechtop zitten, en zoek een rustige omgeving. Als de klachten niet binnen 10-15 minuten verbeteren, neem dan contact op met de huisartsenpost of bel 112.

Prednisolon bij acute verergering

Prednisolon is een krachtig ontstekingsremmend medicijn dat bij acute astmaverergering kan worden voorgeschreven. Dit corticosteroïd wordt meestal voor een korte periode gebruikt om ontstekingen in de luchtwegen te verminderen. Gebruik prednisolon alleen op voorschrift van uw arts en volg de instructies nauwkeurig op.

Preventieve maatregelen en leefstijladvies

Preventie speelt een belangrijke rol in astmabeheer. Vermijd bekende triggers zoals sigarettenrook, huisstofmijt, en sterke geurstoffen. Zorg voor een rookvrije woonomgeving, ventileer regelmatig, en overweeg luchtreiniger gebruik. Een gezonde leefstijl met voldoende beweging en uitgebalanceerde voeding draagt bij aan betere astmacontrole.

Contact met apotheker voor medicijnadvies

Uw apotheker is een waardevolle bron van informatie over astmamedicijnen. Zij kunnen advies geven over correct inhalatiegebruik, bijwerkingen, en medicijninteracties. Aarzel niet om vragen te stellen over uw medicatie of om een demonstratie van inhalatietechnieken te vragen. Nederlandse apothekers zijn uitstekend getraind in astmazorg en staan klaar om u te ondersteunen.