Wat is kanker en hoe werken kankermedicijnen

Kanker is een ziekte waarbij cellen in het lichaam ongecontroleerd gaan groeien en delen. Deze abnormale cellen kunnen gezonde weefsels binnendringen en beschadigen. Er bestaan meer dan 100 verschillende soorten kanker, zoals borstkanker, longkanker, darmkanker en leukemie. Elke vorm heeft zijn eigen kenmerken en vereist vaak een specifieke behandelingsaanpak.

Kankermedicijnen werken door de groei en deling van kankercellen te remmen of te stoppen. Deze geneesmiddelen kunnen op verschillende manieren ingrijpen in het celdelingsproces en zijn ontworpen om selectief kankercellen aan te vallen terwijl gezonde cellen zo min mogelijk worden beschadigd.

Verschillende behandelingsmethoden

Er zijn drie hoofdcategorieën van kankermedicijnen beschikbaar in Nederland:

• Chemotherapie: Gebruikt cytotoxische stoffen die snel delende cellen vernietigen
• Immunotherapie: Stimuleert het eigen immuunsysteem om kankercellen te herkennen en aan te vallen
• Targeted therapy: Richt zich specifiek op bepaalde eiwitten of genen die kankercellen laten groeien

Deze medicijnen worden voorgeschreven door oncologen na zorgvuldige diagnose en staging van de kanker. De keuze voor een specifieke behandeling hangt af van factoren zoals het type kanker, het stadium van de ziekte, de algemene gezondheid van de patiënt en eventuele eerdere behandelingen.

Vroege detectie van kanker is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Hoe eerder kanker wordt ontdekt, des te effectiever zijn de beschikbare behandelingsopties. In Nederland zijn er verschillende screeningsprogramma's beschikbaar voor veelvoorkomende kankersoorten, zoals het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker.

Chemotherapie medicijnen beschikbaar in Nederland

In Nederland zijn verschillende chemotherapie medicijnen beschikbaar via ziekenhuizen en gespecialiseerde oncologiecentra. De meest voorgeschreven middelen omvatten platinumverbindingen, anthracyclines en alkylerende middelen. Deze medicijnen worden zorgvuldig geselecteerd op basis van het specifieke type kanker en de individuele patiëntkenmerken.

Werkingsprincipes van cytotoxische middelen

Chemotherapie medicijnen werken als cytotoxische middelen die interfereren met de celdeling. Ze kunnen het DNA van kankercellen beschadigen, essentiële eiwitten blokkeren of de vorming van nieuwe cellen voorkomen. Hoewel deze medicijnen primair gericht zijn op kankercellen, kunnen ze ook gezonde, snel delende cellen beïnvloeden, wat bijwerkingen kan veroorzaken.

Deze medicijnen worden toegediend in verschillende vormen, afhankelijk van het specifieke middel en de behandelingsprotocollen. Toedieningsvormen omvatten orale tabletten voor thuisgebruik, intramusculaire injecties en intraveneuze infusen die in ziekenhuissetting worden gegeven.

Veelgebruikte chemotherapie middelen

Voorbeelden van veel gebruikte chemotherapie medicijnen in Nederlandse ziekenhuizen zijn Cisplatine en Carboplatin, beide platinumverbindingen die effectief zijn tegen verschillende solide tumoren. Doxorubicine, een anthracycline, wordt frequent gebruikt bij behandeling van borstkanker, lymfomen en sarcomen. Deze medicijnen vallen kankercellen aan door hun DNA te beschadigen en de celdeling te verstoren, wat uiteindelijk leidt tot celdood van de maligne cellen.

Ondersteunende medicijnen bij kankerbehandeling

Naast de primaire kankerbehandeling zoals chemotherapie en radiotherapie, spelen ondersteunende medicijnen een cruciale rol in het verbeteren van de levenskwaliteit van kankerpatiënten. Deze medicijnen helpen bij het beheersen van bijwerkingen en symptomen die gepaard gaan met zowel de ziekte als de behandeling.

Anti-emetische middelen tegen misselijkheid

Misselijkheid en braken behoren tot de meest voorkomende en belastende bijwerkingen van chemotherapie. Anti-emetische medicijnen zoals Ondansetron blokkeren specifieke receptoren in de hersenen die misselijkheid veroorzaken. Deze medicijnen worden vaak preventief gegeven om symptomen te voorkomen voordat ze optreden.

Pijnbeheersing en bijwerkingen

Kanker gerelateerde pijn vereist vaak sterke pijnstillers zoals Morphine en andere opiaten. Dexamethason, een corticosteroïd, wordt ingezet tegen ontstekingen en zwelling, en kan ook helpen bij misselijkheid en verminderde eetlust.

• Ondansetron voor misselijkheid en braken
• Morphine voor matige tot ernstige pijn
• Dexamethason tegen ontstekingen en zwelling
• Vitamines en mineralen voor algemene ondersteuning

Vitamines en supplementen zoals vitamine D, B-complexen en mineralen kunnen helpen het immuunsysteem te ondersteunen en tekorten aan te vullen die kunnen ontstaan door behandeling of verminderde voedselinname.

Immunotherapie en moderne kankermedicijnen

Immunotherapie vertegenwoordigt een revolutionaire benadering in de kankerbehandeling door het eigen immuunsysteem van de patiënt te stimuleren om kankercellen aan te vallen. In tegenstelling tot traditionele chemotherapie, die alle snel delende cellen aanvalt, richt immunotherapie zich specifiek op kankercellen terwijl gezonde cellen gespaard blijven.

Checkpoint remmers en monoklonale antilichamen

Checkpoint remmers zoals Pembrolizumab en Nivolumab blokkeren eiwitten die het immuunsysteem remmen, waardoor T-cellen effectiever kankercellen kunnen herkennen en vernietigen. Deze medicijnen hebben uitstekende resultaten getoond bij verschillende kankertypen, waaronder melanoom, longkanker en nierkanker.

Monoklonale antilichamen zoals Rituximab zijn laboratorium-gemaakte eiwitten die specifieke doelwitten op kankercellen herkennen en binden. Ze kunnen kankercellen direct doden of het immuunsysteem helpen deze cellen te identificeren en vernietigen.

Voordelen van immunotherapie

• Minder ernstige bijwerkingen dan traditionele chemotherapie
• Langdurige respons mogelijk, soms jaren na behandeling
• Geschikt voor gevorderde kankertypen
• Kan gecombineerd worden met andere behandelingen

Deze moderne behandelingen bieden nieuwe hoop voor patiënten met kankertypen die voorheen moeilijk te behandelen waren, met vaak betere verdraagbaarheid en levenskwaliteit.

Hormonale therapie voor hormoonafhankelijke kankers

Hormonale therapie is een belangrijke behandelvorm voor kankersoorten die afhankelijk zijn van hormonen voor hun groei. Deze behandeling wordt voornamelijk ingezet bij borstkanker bij vrouwen en prostaatkanker bij mannen, waarbij hormonen zoals oestrogeen en testosteron de tumorgroei stimuleren.

Behandeling van borstkanker en prostaatkanker

Bij hormoonreceptor-positieve borstkanker blokkeert hormonale therapie de werking van oestrogeen op kankercellen. Voor prostaatkanker wordt de productie of werking van testosteron onderdrukt, waardoor de kankergroei wordt geremd. Deze behandeling kan zowel als hoofdtherapie als aanvullend op chirurgie of bestraling worden gebruikt.

Anti-oestrogeen en anti-androgeen medicijnen

Belangrijke medicijnen in deze categorie zijn:

• Tamoxifen - blokkeert oestrogeenreceptoren bij borstkanker
• Anastrozole - remt oestrogeenproductie na de menopauze
• Bicalutamide - blokkeert androgeenreceptoren bij prostaatkanker

Hormonale therapie vereist vaak langdurige behandeling, soms wel 5-10 jaar. Regelmatige controles door de oncoloog en apotheker zijn essentieel voor het monitoren van effectiviteit en bijwerkingen.

Veiligheid, bijwerkingen en apotheekadvies

Kankermedicijnen kunnen aanzienlijke bijwerkingen veroorzaken die zorgvuldige monitoring vereisen. Uw apotheker speelt een cruciale rol bij het begeleiden van uw medicijngebruik en het signaleren van problemen.

Veel voorkomende bijwerkingen

Typische bijwerkingen van kankermedicijnen omvatten misselijkheid, vermoeidheid, haaruitval, verhoogde infectiekans en veranderingen in bloedwaarden. Bij hormonale therapie kunnen opvliegers, gewichtstoename en botontkalking optreden.

Wanneer contact opnemen met de apotheker

• Bij nieuwe of verergerende bijwerkingen
• Vragen over medicijninname of dosering
• Voordat u andere medicijnen, supplementen of kruidenthee gaat gebruiken
• Bij koorts of tekenen van infectie

Kankermedicijnen moeten vaak gekoeld bewaard worden en zijn gevoelig voor licht. Bewaar medicijnen altijd volgens de instructies en buiten bereik van kinderen. Therapietrouw is essentieel voor het behandelsucces - neem medicijnen exact volgens voorschrift in en sla geen doses over zonder overleg met uw behandelteam.